Το coaching τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρό του και τον προτρέπει να ζήσει την ιδανική του ζωή. Υποστηρίζει τους ανθρώπους να είναι ο αυθεντικός τους εαυτός και να ζουν τη ζωή τους πλήρως και με ακεραιότητα. Μία από τις θεμελιώδεις αρχές του coaching είναι ότι ο coach δεν έχει τις απαντήσεις και δεν ισχυρίζεται ότι τις έχει. Έχει όμως τις ερωτήσεις που επιτρέπουν στο άτομο να βρει τις δικές του απαντήσεις. Μια σχέση coaching είναι μια συνεργασία στην οποία ο coachee είναι ο ειδικός και ο coach τον υποστηρίζει να αντλήσει από την εσωτερική του σοφία.
Ο Σωκράτης ονόμασε την δεύτερη μέθοδό του «μαιευτική» λόγω του γεγονότος ότι η μητέρα του ήταν μαία. Ο Σωκράτης υποστήριζε ότι καμία θεωρία ή ιδέα δεν γεννήθηκε από αυτόν, αλλά απλά ως μαία, βοηθούσε τους συνομιλητές του να «γεννήσουν» τη δική τους αλήθεια. Ο Σωκράτης αναζητούσε την πρωταρχική αλήθεια, την αμετάβλητη, η οποία δεν επηρεαζόταν από τις περιστάσεις και δεν εξαρτιόταν από τον άνθρωπο. Πίστευε ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν την αλήθεια βαθιά μέσα τους και με την κατάλληλη υποστήριξη μπορούν να τη θυμηθούν ξανά.
Πρέσβευε άγνοια του θέματος προσπαθώντας να αποσπάσει τη γνώση από τους συνομιλητές του για να τους βοηθήσει να γνωρίσουν περισσότερα για τον εαυτό τους. Η μέθοδός του ήταν σχεδιασμένη για να αναγκάσει κάποιον να εξετάσει τις πεποιθήσεις του και την εγκυρότητά τους. Με τον Σωκράτη η μελέτη του ανθρώπου έγινε πιο συστηματική, σημαντική και ουσιώδης, καθώς η αφετηρία της φιλοσοφικής του κατεύθυνσης ήταν η προτροπή «γνώρισε τον εαυτό σου».
Το coaching έχει να κάνει με την αλλαγή και τη δράση. Ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αποκτήσουν αυτογνωσία, να είναι ενσυνείδητοι, παρόντες στη στιγμή, να βαδίζουν στο δρόμο της αριστείας και να επιδιώκουν να βρίσκονται στη ροή. Αναγνωρίζει το γεγονός ότι οι πεποιθήσεις και οι συνήθειες είναι ο πυρήνας και η δύναμη του ποιοι είμαστε και αν κάποιος θέλει να αλλάξει τον εαυτό του, θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αλλαγή των υποκείμενων πεποιθήσεων και συνηθειών του. Το coaching παίρνει ως δεδομένο ότι έχουμε τη γνώση της αλήθειας μέσα μας και ότι είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι για την απόδοσή μας και τις επιλογές μας.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναγνωρίσει ότι οι άνθρωποι είμαστε ξεχασιάρηδες και όντα που βασίζονται στη συνήθεια και είχαν συνειδητοποιήσει ότι για να αλλάξουμε τον εαυτό μας, θα πρέπει να αλλάξουμε τις ριζωμένες συνήθειές μας. Έτσι, χρησιμοποιούσαν διάφορες τεχνικές για τη δημιουργία νέων συνηθειών. Μια τεχνική που χρησιμοποίησαν ήταν τα αποφθέγματα, σύντομες λακωνικές φράσεις, αξιομνημόνευτες ρήσεις, όπως «Γνώρισε τον εαυτό σου» ή «Παν μέτρον άριστον», οι οποίες έπρεπε να επαναλαμβάνονται δυνατά. Επίσης, τις έγραφαν σε μικρά εγχειρίδια που είχαν μαζί τους όλη την ημέρα.
Κάτι άλλο που έκαναν ήταν να κρατούν ημερολόγιο για να παρακολουθούν τι πραγματικά έκαναν καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας τους. Αυτό το ημερολόγιο τους βοηθούσε να γίνουν αποστασιοποιημένοι παρατηρητές του εαυτού τους. Η άμεση καταγραφή μας επιτρέπει να παρατηρούμε τα γεγονότα και να τα περιγράφουμε αντικειμενικά, έτσι ώστε να μπορούμε να δούμε τα πράγματα με αποστασιοποιημένο τρόπο. Συνήθιζαν, επίσης, να κάνουν παύση για να δώσουν χώρο στις σκέψεις και να αποκτήσουν ψυχολογική απόσταση από τις αρχικές τους εντυπώσεις.
Μια άλλη τεχνική που χρησιμοποιούσαν ήταν η επιτόπια έρευνα. Πίστευαν ότι οι θεωρητικές γνώσεις δεν ήταν αρκετές και έπρεπε να βγουν έξω και να εξασκηθούν σε πραγματικές καταστάσεις.
Στο «συνωστισμένο δωμάτιο της ζωής», η αίσθηση του εαυτού μας μπορεί να κατακλυσθεί και να συγκλονιστεί από τις εικόνες, τις ιδέες και τα μηνύματα που δεχόμαστε. Για να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα μηνύματα θα πρέπει να συνδεθούμε με τον εσωτερικό, αληθινό εαυτό μας. Θα πρέπει να πιστεύουμε, να εμπιστευόμαστε και να εκτιμούμε τον εαυτό μας και να ευθυγραμμιζόμαστε με τις βασικές μας αξίες. Το coaching δίνει τεράστια σημασία στο να κοιτάζουμε μέσα μας, να δημιουργούμε επίγνωση και στο να συνειδητοποιήσουμε ότι εμείς είμαστε απόλυτα υπεύθυνοι για τον καθορισμό της πορείας μας στη ζωή, ανεξάρτητα από τους εξωτερικούς παράγοντες.
Ο Στωικισμός μας λέει ότι η ευτυχία δεν μπορεί να είναι ασφαλής αν έχει τις ρίζες της σε ευμετάβλητα, φθαρτά πράγματα. Όλα αυτά τα εξωτερικά πράγματα που συχνά επιδιώκουν οι άνθρωποι – καλή δουλειά, χρήματα, επιτυχία, φήμη και ούτω καθεξής – δεν μπορούν να εγγυηθούν την ευτυχία. Μπορούν κάλλιστα να είναι μέρος μιας ευτυχισμένης ζωής, αλλά, από μόνα τους, δεν θα προσφέρουν ποτέ πραγματική ολοκλήρωση.
Οι Στωικοί πιστεύουν ότι το να ζεις μια ζωή με στόχο την αρετή είναι ο φυσικός τρόπος για να ζήσει ένας άνθρωπος. Μας ενθαρρύνουν να δούμε ότι καλλιεργώντας ηθική ολότητα και συνοχή στον εαυτό μας, ευθυγραμμιζόμαστε με τη συνοχή και την ενότητα του φυσικού κόσμου. Ο Στωικισμός υποστηρίζει ότι η δύναμή μας βρίσκεται μέσα μας. Υπάρχει μόνο ένα μέρος που ο κόσμος δεν μπορεί να αγγίξει: ο εσωτερικός μας εαυτός, η επιλογή μας καθημερινά να είμαστε καλοί, θαρραλέοι και ειλικρινείς. Χρειάζεται να είμαστε κύριοι του εαυτού μας πριν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε τις συνθήκες της ζωής μας. Η γνωστή Προσευχή Γαλήνης που χρησιμοποιείται από τους Ανώνυμους Αλκοολικούς παρέχει μια αξιομνημόνευτη περίληψη του Στωικού δόγματος.
Σύμφωνα με το coaching, η αυτογνωσία, η επίγνωση και η ενσυνειδητότητα είναι καταστάσεις ύπαρξης που παρέχουν ελευθερία και μας επιτρέπουν να είμαστε πλήρως στην παρούσα στιγμή και να επιλέγουμε πότε και πώς να ενεργήσουμε, με καθαρό μυαλό και χωρίς φόβο. Το να είμαστε σε μια τέτοια κατάσταση σημαίνει ότι δεν είμαστε επιρρεπείς σε εξωτερικές επιρροές και χειραγώγηση, ότι εξερευνούμε και παρατηρούμε τη ζωή μας και ότι αμφισβητούμε την εκδοχή της αλήθειας που μας παρουσιάζουν οι άλλοι.
Στην αλληγορία του Σπηλαίου, ο Πλάτωνας περιέγραψε συμβολικά τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η ανθρωπότητα και προτείνει έναν τρόπο σωτηρίας. Το να έχουμε αυτογνωσία, επίγνωση και ως οδηγό τον ανώτερο νου μας, είναι το μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στην έξοδο από το σπήλαιο της άγνοιας. Σκοπός της αλληγορίας είναι να λειτουργήσει ως κάλεσμα αφύπνισης για όλους, ώστε να σταματήσουν να συμβιβάζονται με μια ατελή, αυτοματοποιημένη, ανεξερεύνητη ζωή. Σε αυτή την ιστορία, ο Πλάτωνας παρουσιάζει μερικές από τις πεποιθήσεις του, όπως την ιδέα του ότι η γνώση δεν μπορεί να μεταφερθεί από δάσκαλο σε μαθητή, αλλά μάλλον ότι η εκπαίδευση συνίσταται στο να κατευθύνει το μυαλό των μαθητών προς αυτό που είναι πραγματικό και σημαντικό και να τους επιτρέψει να το συλλάβουν μόνοι τους.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο κόσμος που βλέπουν οι μη φωτισμένοι άνθρωποι είναι απλώς μια ψευδαίσθηση, μια σκιά της πραγματικότητας. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν αποδεχτεί όλα όσα τους τροφοδοτούν εδώ και χρόνια το περιβάλλον, η οικογένεια, το σχολείο, η κοινωνία, ο πολιτισμός και τα μέσα ενημέρωσης, χωρίς να σκέφτονται ή να αντιλαμβάνονται τίποτα περισσότερο από αυτό που βλέπουν, με αποτέλεσμα να αγνοούν την αλήθεια. Δεν γνωρίζουν άλλο τρόπο, δεν είναι σε θέση να φανταστούν διαφορετικές επιλογές. Αδυνατούν να δουν την αληθινή φύση όλων όσων βρίσκονται γύρω τους, επειδή τους έχουν παρουσιαστεί διαστρεβλώσεις της αλήθειας. Έχουν αποδεχτεί τους κανόνες και τις κατηγορίες που τους έχουν δοθεί χωρίς να θέτουν τα πραγματικά βαθιά ερωτήματα της ζωής. Εξωτερικοί παράγοντες έχουν διαμορφώσει την κοσμοθεωρία τους για τη ζωή, η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αναζήτηση της αλήθειας, της αυθεντικότητας και της μοναδικότητας. Εξετάζοντας τη ζωή τους θα απελευθερωθούν από τις αλυσίδες και τη σκλαβιά του να κάνουν ακριβώς αυτό που έμαθαν να κάνουν και θα βρουν νέους τρόπους ύπαρξης. Θα σπάσουν τα δεσμά της στενομυαλιάς και θα απελευθερωθούν από τις αλυσίδες των ψευδαισθήσεων.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η κατανόησή μας και η καθημερινή μας ύπαρξη δεν είναι παρά μια αντανάκλαση μιας βαθύτερης ουσίας και μιας βαθύτερης πραγματικότητας. Μόνο ευθυγραμμιζόμενοι με αυτή τη βαθύτερη πραγματικότητα είμαστε σε θέση να έρθουμε σε επαφή με το πραγματικό μας νόημα και σκοπό.
Βιολέττα Ψωφάκη, PCC
Life & Transformational Coach,
